رئیس مجمع عالی حکمت اسلامی گفت: برای صاحب‌نظر شدن در فلسفه، باید مقدمات فهم اجتهادی اعتقادات و اخلاق را به‌طور جدی فراگرفت

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فوری آیت‌الله غلامرضا فیاضی، رییس هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و عضو مجلس خبرگان رهبری، در مراسم رونمایی از دو اثر فلسفی «سیر مطالعاتی دانش فلسفه اسلامی» و «اولویت‌های پژوهشی دانش فلسفه» به ایراد سخن پرداخت.
وی با اشاره به آیه شریفه "وَما کانَ المُؤمِنونَ لِیَنفِروا کافَّةً ۚ فَلَولا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرقَةٍ مِنهُم طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهوا فِی الدّینِ وَلِیُنذِروا قَومَهُم إِذا رَجَعوا إِلَیهِم لَعَلَّهُم یَحذَرونَ" (سوره توبه - آیه ۱۲۲) بیان کرد: تشکیل حوزه‌های علمیه سندش این آیه مبارکه است.
این استاد برجسته حوزه علمیه قم با تبیین مفهوم تفقه اظهار داشت: تفقه در دین یعنی فهم عمیق در دین پیدا کردن، یعنی همان فهمی که اسمش را می‌گذاریم فهم اجتهادی؛ فهمی که بر اساس معیارهای صحیح اقدام می‌کند و به آنچه که در وسع یک انسان است برای فهم دین می‌رسد.
آیت‌الله فیاضی با تشریح نقش عقل در فهم معارف دینی افزود: می‌دانیم که دین اولین دلیلش عقل است، چون دین را سه بخش تشکیل می‌دهد: اعتقادات و اخلاق و احکام. اعتقادات و اصولش فقط از راه عقل قابل بحث و قابل اثبات است.
وی با اشاره به دیدگاه ابن‌سینا گفت: اینکه خدای متعال وجود دارد، در اینکه رسالت ضرورت دارد، ابن‌سینا می‌گوید: عقل من می‌رسد که عالم خدا دارد. عقل من می‌رسد که این خدا کارش بازیچه نیست. "أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا" (سوره مؤمنون - آیه ۱۱۵). عقل من می‌رسد که خیلی چیزها را نمی‌فهمم.
عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه خاطرنشان کرد: پس آن خدایی که مرا برای هدفی آفریده - خلقت من بازیچه نبوده - باید برای تکمیل عقل، کسانی را بفرستد که آن‌ها چیزهایی را به من بفهمانند و یاد بدهند که خودم امکان نداشت بفهمم.
آیت‌الله فیاضی در پایان با استناد به قرآن تأکید کرد: که قرآن "وَیُعَلِّمُکُم مَّا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ" (سوره بقره - آیه ۱۵۱) این‌ها را عقل درک می‌کند.

عقل، پایه‌گذار همه علوم اسلامی است
آیت‌الله غلامرضا فیاضی در مراسم رونمایی از دو اثر فلسفی با اشاره به جایگاه عقل در اسلام تأکید کرد: اساس تحقیق در تمام علوم اسلامی بر پایه عقل استوار است و فلسفه اسلامی زمانی معنا پیدا می‌کند که به این حقیقت توجه داشته باشد.
وی با تبیین نقش عقل در نظام معرفتی اسلام بیان کرد: عقل درک می‌کند که خدا وجود دارد. عقل درک می‌کند که ضرورت نبوت وجود دارد. سپس همین عقل است که آنچه را پیامبر آورده است درک می‌کند.
این استاد برجسته فلسفه اسلامی تأکید کرد: بنابراین اساس تحقیق در همه علوم اسلامی، عقل است. حتی در خود فقه که سومین بخش و اولویت سوم دین است - اعتقادات اول است، اخلاقیات دوم است و احکام سوم - این عقل است که پایه‌گذار ادراک است.
آیت‌الله فیاضی با به یادآوری خاطره‌ای از مرحوم آیت‌الله فاضل(ره) افزود: خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله فاضل را. مکاسب خدمت ایشان می‌خواندیم. روز آخر درس بود که بنا بود برای ماه رمضان درس تعطیل شود و برویم تبلیغ. فرمودند: آقایون! وقتی می‌روید تبلیغ، تا می‌توانید راجع به اعتقادات مردم صحبت کنید. اگر اعتقادات مردم تقویت شود، خودشان دنبال احکام هم می‌آیند.
وی با اشاره به جایگاه بنیادین اعتقادات گفت: اعتقادات اساس دین است و یقیناً هر کس می‌خواهد در اعتقادات سخنی بزند، باید علاوه بر عقل، به کتاب و سنت نیز توجه داشته باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری به ضرورت نبوت اشاره کرد و گفت: به همین دلیل است که ضرورت نبوت به ما گفت که عقل همه چیز را نمی‌تواند درک کند. قرآن نیز فرموده است: "وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ".
آیت‌الله فیاضی با تشریح نقش پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در یادآوری معارف عقلی اظهار داشت: البته پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) وقتی تشریف می‌آورند، تنها دو علم "مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ" و "تَعْلَمُونَ" را عملی نمی‌کنند، بلکه آن چیزهایی که عقل درک می‌کند و انسان‌ها از آن غفلت کرده‌اند را نیز برایشان یادآوری می‌کنند.
وی در پایان با تعریف فلسفه اسلامی تأکید کرد: پس فلسفه ما وقتی فلسفه اسلامی است که توجه به این حقیقت داشته باشد که منابع اسلام، عقل، کتاب و سنت است.

فراگیری فلسفه باید در کنار کتاب و سنت باشد
آیت‌الله غلامرضا فیاضی در مراسم رونمایی از دو اثر فلسفی بر ضرورت یادگیری فلسفه در کنار منابع دینی تأکید کرد و گفت: برای صاحب‌نظر شدن در فلسفه، باید مقدمات فهم اجتهادی اعتقادات و اخلاق را به‌طور جدی فراگرفت.
وی با اشاره به منابع معرفت در اسلام بیان کرد: در اسلام دو حجت داریم؛ حجت ظاهری و حجت باطنی. حجت ظاهری، رسول خدا و ائمه اطهار(علیهم‌السلام) هستند و حجت باطنی، عقل است.
این استاد برجسته فلسفه با اشاره به توصیه مرحوم آیت‌الله جوادی آملی افزود: ایشان در مصاحبه‌ای صریحاً فرمودند؛ استاد ما سفارش می‌فرمود که فلسفه را تنگاتنگ با کتاب و سنت بیاموزید.
آیت‌الله فیاضی با تأکید بر لزوم فراگیری علوم مقدماتی گفت: لذا این مقدمات فهم کتاب و سنت که در سطح حوزه و سپس در خارج اصول تأمین می‌شود، برای کسی که فلسفه می‌خواند بسیار جدی است.
وی با بیان شرایط لازم برای صاحب‌نظر شدن در فلسفه اظهار داشت: وقتی شخص می‌تواند در فلسفه صاحب‌نظر باشد که مقدمات فهم اجتهادی اعتقادات، اخلاق و احکام را فراگرفته باشد.
این عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به نقش محوری عقل گفت: عقل در همه علوم حضوری فعال دارد. عقل نمی‌تواند کنار گذاشته شود و باید در همه جا حضور داشته باشد، خواه در اصول باشد، خواه در فقه و خواه در سایر علوم.
آیت‌الله فیاضی با تمایز قائل شدن بین ناقل و مجتهد در فلسفه خاطرنشان کرد: کسانی که می‌خواهند در فلسفه کار کنند باید توجه داشته باشند که اگر بخواهند در فلسفه صاحب‌نظر و مجتهد باشند - و نه فقط ناقل سخنان بزرگان که البته خود این هم جایگاه رفیعی دارد - اما روشن است که مسئله بودن در هر رشته‌ای با صاحب‌نظر بودن در آن رشته فاصله بسیاری دارد.

فلسفه اسلامی بسترساز فهم عمیق کتاب و سنت است
آیت‌الله غلامرضا فیاضی در مراسم رونمایی از دو اثر فلسفی با تشریح جایگاه فلسفه در حوزه‌های علمیه تأکید کرد: فلسفه‌خوانی در کنار فقاهت از ضروریات حوزه است و نظام اسلامی به فیلسوفان فرمانده نیاز دارد.
وی با بیان شرایط لازم برای تحصیل در رشته فلسفه اسلامی اظهار داشت: تحصیل در رشته فلسفه منوط به این است که انسان کار مقدماتی برای فهم کتاب و سنت را پشت سر گذاشته باشد و توانایی این را داشته باشد که از کتاب و سنت استفاده کند.
این استاد برجسته فلسفه با اشاره به محتوای قرآن کریم افزود: در قرآن کریم اگر پانصد آیه مربوط به فقه باشد، بقیه آیات مربوط به معارف، اعتقادات و چیزهایی است که به نوعی به فلسفه‌های مضاف و علوم انسانی ما مربوط می‌شود.
آیت‌الله فیاضی به مسیر سنتی تحصیل در حوزه اشاره کرد و گفت: علوم انسانی اسلامی این است که امیدواریم همه ما بتوانیم در آن راهی که از قدیم حوزه‌ها ترسیم کرده بودند، حرکت کنیم. بزرگان ما همه این ادبیات را باید بخوانند: منطق بخوانند، اصول بخوانند و بعد به درس خارج بروند.
وی بر ضرورت جمع بین فقاهت و فلسفه تأکید کرد و بیان داشت: اما در کنار آن فیلسوف هم باشند. فیلسوف بودن در کنار فقاهت بوده، در کنار اجتهاد بوده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تقدیر از دستاندرکاران این دو اثر گفت: تشکر می‌کنیم از جناب آقای عباسی که عنایت فرمودند و توجه دادند ما را به وظایف بیشتری که باید به آن پایبند باشیم. این دو کتاب خدمت بزرگی به فلسفه و کسانی است که می‌خواهند در این راه حرکت کنند.
آیت‌الله فیاضی با اشاره به سطوح مختلف علمی در فلسفه اظهار داشت: البته همه می‌دانیم هر کسی در آن حد نمی‌تواند گام بردارد که شود صاحب‌نظر در فلسفه، همان‌طور که هر کسی نمی‌تواند فقیه شود. اما این راه باید در حوزه جدی دنبال شود.
وی با تشبیه نظام اسلامی به نظام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تأکید کرد: حالا هر کسی استعدادی دارد، شرایطی دارد. یکی می‌تواند عالم شود دیگری پژوهشگر و دیگری مبلغ. چون این نظام، نظام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و در این نظام امام زمان( عجل الله تعالی فرجه الشریف)، آنی که می‌تواند فرمانده باشد، نباید کوتاهی کند که شود یک سرباز ساده.
این استاد حوزه با اشاره به نیازهای مختلف حوزه گفت: باید تمام سعی‌اش را بکند که یک فرمانده باشد. کسی که در وسعش نیست، از او هیچ انتظاری نیست. "لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا". چون روحانیت در همه سطح‌ها نیاز به نیرو دارد: از نیروی تبلیغی نیاز دارد، نیروی نویسنده و ترویجی نیاز دارد و البته نیروی پژوهشی هم که اشاره فرمودند نیاز دارد.
آیت‌الله فیاضی به احیای فلسفه پس از انقلاب اشاره کرد و گفت: الحمدالله امیدواریم ان‌شاءالله این کار که بعد از انقلاب به برکت حضرت امام(رحمة الله علیه) و عنایات مقام معظم رهبری آمد، برکات فلسفه در حوزه‌ها حیات مجدد پیدا کرد به دست بزرگان حوزه.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ان‌شاءالله این راه با قوت هر چه بیشتر ادامه پیدا کند و همه ما هم بتوانیم آنچه که وظیفه ماست در این راه انجام دهیم که فردای قیامت در محضر صاحبمان ان‌شاءالله شرمنده نباشیم


انتهای خبر/